Çelik sektörünün çözüm merkezi MATİL A.Ş

MATİL ‘i kısaca tanımlayabilir miyiz?

MATİL A.Ş.; Akredite Laboratuvar Hizmetleri, Ür-Ge/Ar-GE ve Sektörel - Teknik Eğitim konularında hizmet vermek üzere 13.11.2012 tarihinde kurulmuştur.
2016 yılında akredite test ve analiz hizmetlerine de başlayan MATİL A.Ş., güçlü laboratuvar altyapısı, bünyesindeki pilot ölçekli çelik üretim laboratuvarı ve tahribatsız muayene birimi ile Ar-Ge merkezi olarak, maliyet azaltma, mevcut kalitelerin iyileştirmesi, yeni nesil tahribatsız muayene yöntemleri kullanarak iç yapı ve süreksizlik kontrolü, kalıntı gerilim ölçümü ve kalıntı östenit analizi ile malzemelerin servis ve kalan ömrünün hesaplanması ve hesaplamalı malzemeli bilimi ile yeni çelik kalitelerinin geliştirilmesine yönelik yetkinliklerini çelik sektörünün hizmetine sunmaktadır.

Sunduğu teknik çözümlerin yanında, MATİL A.Ş. çelik sektörünün gelişen spesifik ihtiyaçlarını karşılamak üzere inovatif bir program çerçevesinde akademi ve endüstriyi bir araya getiren eğitimler düzenlemektedir.

Nitelikli personeli, yenilikçi mühendislik çözümleri, endüstriyel çıktısı olan ürünlerin üretilmesine yönelik Ar-Ge projeleri, sürekli eğitimleri, güçlü ve en son teknoloji laboratuvar altyapısı aracılığıyla verdiği uluslararası geçerli, hızlı akredite test ve analiz hizmetleri ile MATİL A.Ş. çelik sektörünün buluşma noktası ve çözüm ortağı olmaktadır.

MATİL’in demir çelik sektörüne ve ülkemize sağladığı faydalar neler?

• İSTKA İstanbul Kalkınma Ajansı ilk güdümlü proje desteği alan sektörel ortak girişim
• Çelik sektörü – kamu – üniversite üçgeninde arayüz
• 121 ülkede geçerli test ve analiz sonuçları veren akredite laboratuvar
• Çelik üreticilerinin akredite test ve analizlerde yurtdışına bağımlılığını sona erdiren kurum
• Tareks kapsamında ithal çeliklerin uygunluk denetiminde yetkili kuruluş
• Kömür ve diğer katı yakıtların ithalat denetiminde Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı’ndan onaylı kuruluş
• Endüstriyel net çıktısı olan, sanayi işbirliği ile çelik özelinde projeler yapan Ar-Ge Merkezi
• Yeni nesil tahribatsız muayene yöntemlerini ile kalan ömür ve servis ömrünü çalışmaları ile sektörde ilk

Çelik test ve araştırma merkezi olarak, serüveni anlatabilir misiniz?

Türkiye İhracatçılar Meclisi; “istikrar içinde büyüyen, gelirini daha adil paylaşan, küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplumuna dönüşen ve AB’ye üyelik için uyum sürecini tamamlanmış bir Türkiye” olan 2023 vizyonu için, 2011 yılında “2023 Türkiye İhracat Stratejisinin Uygulamaya Aktarılması ve Sektörel Kırılımı” raporunu yayınladı. Bu rapora göre ihracatta sürdürülebilir büyüme için rekabet gücünün artırılması, istihdamın artırılması ve bölgesel gelişimin teşvik edilmesi stratejisi belirlendi. Bu strateji çerçevesinde tüm süreçlerde, Ar-Ge ve İnovasyon ile rekabet edilmesi ve pazar payının artırılması öngörüldü.

Bu hedeflere yönelik olarak; TÜSİAD tarafından çelik sektörü için 2011 yılında güçlü yönler- zayıf yönler-fırsatlar-tehditler (GZFT) analizi yapıldı.
Türk çelik sektörünün; mevcut ve güçlü zayıf yönleri de dikkate alınarak belirlediği hedeflere ulaşabilmesi ve gelişimine devam edebilmesi açısından, tanımlanan sorunlara yönelik somut adımların atılması gerekmekteydi. Bu çerçevede, Türk Çelik Sektörünün ihracat potansiyelini artırmak ve küresel düzeyde sürdürebilir bir rekabet gücü elde etmek hedefi doğrultusunda faaliyetlerini sürdürmekte olan Çelik İhracatçıları Birliği: bahse konu sorunların çözümünde kritik bir rol oynayacağına inanarak “Çelik Test ve Araştırma Merkezi” projesini başlattı. “Çelik Test ve

Araştırma Merkezi” in üç temel soruna odaklanması öngörüldü:

1-) Çelik Sektöründe Ar-Ge ve inovasyona yönelik çalışmaların henüz istenilen seviyeye ulaşmamış olması,

2-) Üretim süreçlerinde:

a) Üretilen ürünlere yönelik akredite test/analiz ve belgelendirme hizmetlerinin eksik olması sonucu belgelendirme zorunluluğu olan ürünlerde yurtdışına bağımlılık yaşanması ve

b) Maliyetlerin yüksekliği nedeniyle, ürün kalitesini artıracak test ve analizlerin yapılabilmesi için gerekli cihazların birçok firmada olmaması ile

3-) İthal edilen hammadde, yardımcı madde ve ara ürünlere yönelik denetimlerin güçlendirilme ihtiyacı, standart dışı ve kalitesiz ürün girişinin yeterince engellenememesi.
Bu üç ana eksen dışında: Merkez, sektörün gelişmesi için önem arz eden yüksek enerji maliyetleri, çevre ve atık geri kazanımı faaliyetleri, mevzuat düzenlemeleri, yurtdışı tanıtımı ve bilimsel-teknik bilgi üretimi gibi temel konular ile sektör için nitelikli çalışan yetiştirilmesi ve mevcut çalışanların kapasitelerinin geliştirilmesi gibi konularda öncü rol üstlenme hedeflendi. Bu gerekçelerle bir çelik test ve araştırma merkezi kurulması hedeflendi.

Ülkemizde genel olarak Ar-Ge ve İnovasyon durumuna ilişkin, yapılan çalışmaların az olması ve var olan çalışmaların da ülke genelini ele alması, sektörel incelemelerin yetersiz olması gibi faktörler, çelik sektörü için analiz yapmayı güçleştirmekteydi. Çelik sektörü, diğer birçok önemli sektörle birlikte “imalat sektörü” başlığı altında düşünülmekte ve çelik sektörü özeline ilişkin bir veri araştırmalarda yer almamaktaydı. Firmaların yıllık olarak açıkladığı verilerden de çelik sektörü genelinde çıkarımlar yapmak zordu. Bu durum, özellikle sektörün Ar-Ge harcamalarına yönelik sayısal veri arayışında handikap yaratmaktaydı, zira sadece Sermaye Piyasası Kurulu mevzuatına tabi çelik üreticileri (Erdemir, Kardemir gibi) yıllık Ar-Ge harcamalarını yayınlamaktaydı.

Çelik sektörüne özel Ar-Ge ve İnovasyon verilerinin sınırlılığı, geçmişten geleceğe özellikle 2023 hedefleri doğrultusunda varsayımlarda bulunmayı engellemekteydi. Bu noktada Ar-Ge ve  inovasyon konularında beklenen talep ve bu talepte beklenen artışın tasavvuru için iki veri öne çıkmaktaydı. Bunlardan ilki, Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin çelik sektörünün 2023 hedefinin 70 milyon ton üretim ve 55 milyar dolar ihracat olarak açıklamasıydı. İkinci önemli veri ise, TÜBİTAK’ın sorumlu kuruluş olduğu Ulusal Yenilik Sistemi 2023 hedefi çerçevesinde, özel sektöre Ar-Ge harcamalarında yıllık ortalama %22 artışın öngörülmesiydi. Bu iki ciddi hedefe ulaşmak için çelik sektörünün hızla Ar-Ge çalışmalarına ağırlık vermesi gerekmekteydi. Bu gereklilik ayrıca 10. Kalkınma Planı (2014-2018) Demir Çelik Sektörü Çalışma Grubu Raporu’nda da dile getirilmiş ve sektörde Ar-Ge, Ür-Ge ve İnovasyon faaliyetlerine teşvik sağlanması gerektiğinin altı çizilmişti.
Çelik özelinde kurulması planlanan bir merkezin, sektördeki pek çok önemli aktörü (üniversite, sanayi odaları, sektörel dernekler, büyük firmalar vb.) birçok amaç doğrultusunda birleştireceği öngörüldü. Kurulacak merkezin esnek yapısıyla gerekliliklere göre biçim alabilme, talep odaklılık özelliklerine ek olarak, ilgili tüm tarafları bir araya getirme potansiyeli olduğu düşünüldü. Bilindiği gibi ülkemiz sanayi yapısı, düşük katma değerli üretim proseslerinin ağırlıkta olduğu geleneksel sektörlere bağımlı bir yapı göstermektedir. Çelik gibi ülkemiz sanayi yapısında ağırlığı olan bir sektörde katma değeri yüksek ürün çeşitliliğine doğru bir değişim yaşanması gerekmekteydi. Türk Çelik Sektörünün, dünyada daha ileri seviyelere en az maliyetle, yüksek bir verimlilikle ve hızla dönüşümüne katkı sağlayacak bir merkez kurulması kritik öneme sahipti.

Çelik İhracatçıları Birliği öncülüğünde kurulacak Çelik Test ve Araştırma Merkezi’nin işlevsel, sürdürülebilir ve çarpan etkisi yaratacak iyi bir uygulama örneği olabilmesi için Merkez’in idari ve fiziki altyapısının sağlam temellere oturtturularak kurgulanması gerekmekteydi. Çelik sektörünün dönüşümüne alt yapılar oluşturularak, bu altyapıların sürdürülebilirliği ile sağlam ve sağlıklı olarak başlanılabilirdi. Yukarıda bahsedilen hedeflerin gerçekleştirmesinde “Çelik Test ve Araştırma Merkezi” faaliyetlerini yürütecek esnek bir yapı oluşturmak üzere 13.11.2012 tarihinde Çelik İhracatçıları Birliği tarafından “anonim şirket” olarak MATİL- Malzeme Test ve İnovasyon Laboratuvarları kuruldu.

Pandemi sürecinde demir-çelik sektörünü değerlendirebilir misiniz?

Özellikle belirtmek gerekirse küresel ve ülkemiz demir-çelik üreticilerinde üretimde azalış ve TUİK dış verilerinden gözlemlendiği üzere hem ihracat hem de ithalatlarda fiyatlarında genel olarak düşüş söz konusu. Ancak pandeminin tam etkisini 2020 yılının tamamlanmasının ardından gözlemleyebileceğiz
Önümüzdeki dönemde demir-çelik sektörünü neler bekliyor, pandemi Türkiye’yi çelikte nasıl etkileyecek?
Bir önceki soruda belirttiğimiz üzere açıklanan TÜİK ve Trademap dış ticaret verilerinden TÜİK (GTİP, gümrük tarife istatistik pozisyonu verilerinden) üretim ve fiyat düşüşünü net gözlemleyebilmekteyiz. Dünya ticaret verileri 2 ay geriden gelmekte, Ocak ve Haziran arası veriler düşüşü doğruluyor. Borsaya kote şirketlerimizin çeyrek, yarı mali dönem ve konsolide mali raporları pandeminin sektörümüzü finansal açıdan nasıl etkilediğini yansıtacaktır.

Sektörün başlıca sorunlarını sıralayacak olursanız neler söylersiniz?

• Katma değeri orta, yüksek ve stratejik ürünlerin ülkemizde üretilmiyor oluşu veya sınırlı kalite (grade) ve ebatta üretiliyor olması
• Özellikle yassı ürünlerde arzın talebi karşılaması
• Zaman zaman ABD ve Avrupa Birliği tarafından konulan ambargolar
• Nitelikli teknik personel azlığı
• Üniversite – Sanayi İşbirliğinin beklenen düzeyde verimli olmaması
• Çevre, enerji, hammadde, lojistik gibi çelik sektöründe tüm paydaşların katılım gösterebileceği ve fayda sağlayabileceği “ortak yarar” ve/veya “özgü” projelerinin azlığı.

Haber / Ayşe Nur Ustaoğlu