Radyoaktif Atık Yönetimi

Türkiye'de bir taraftan Mersin Akkuyu'ya yapılması planlanan ilk nükleer santral için Rusya ile yapılan hükümetler arası anlaşma çerçevesinde çalışmalar sürerken, bir taraftan da Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) mevzuat hazırlama çalışmalarına devam ediyor. 
     TAEK'in, ''Radyoaktif Atık Yönetimi Yönetmeliği'' Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. Nükleer enerjinin ve iyonlaştırıcı radyasyon kaynaklarının kullanımı sırasında ortaya çıkabilecek radyoaktif atıkların; çalışanlar, toplum ve çevre ile gelecek nesillere zarar vermeyecek şekilde güvenli olarak yönetilmesine ilişkin usul ve esaslar belirlendi. 
     Yönetmeliğe göre, nükleer enerjinin ve iyonlaştırıcı radyasyon kaynaklarının kullanımı sırasında ortaya çıkan radyoaktif atıkların yönetiminin sağlanması, maliyetin karşılanması da dahil olmak üzere, faaliyeti yürüten kişinin sorumluluğunda olacak. 
     Radyoaktif atıkların çalışanlar, toplum ve çevreye olan etkilerinin izin verilen düzeylerden fazla olmaması ve gelecek nesiller üzerinde gereksiz yük oluşturmaması için gerekli önlemler alınacak. Radyoaktif atıkların oluşumunun hacim ve aktivite olarak mümkün ve makul olan en düşük seviyede tutulması için yetkilendirilen kişi tarafından gereken tüm önlemler alınacak. 
     Radyoaktif atıkların yönetiminde farklı ve birbiri ile etkileşimli adımlar arasındaki ilişkiler dikkate alınacak. Atıkların özelliklerinin belirlenmesi, işlenmesi ve taşınması gibi herhangi bir adım için planlama yapılırken, diğer atık yönetim adımlarının çalışanlar, toplum ve çevreye etkileri imkan dahilinde göz önünde bulundurulacak. 
     
     -Derinliğine savunma 
     
     Yetkilendirilen kişi tarafından, radyoaktif atıkların yönetimine ilişkin tüm faaliyetlerde ve tesislerde derinliğine savunma stratejisi uygulanacak. Bu strateji gerektiğinde atıklar ile çalışanlar, toplum ve çevrenin arasında yerleştirilen bariyerin etkinliğini korumak ve işletme sırasında meydana gelebilecek olayların kazaya dönüşmesini önlemek ve oluşan kazaların da etkilerini azaltmak için hiyerarşik yapıda, birbirinden bağımsız, farklı ve iç içe geçmiş bir dizi uygulamadan oluşan önlemler alınacak. 
     Radyoaktif atık tesislerinde atık güvenliği ile ilgili konulara en yüksek önceliğin verilmesi, yetkilendirilen kişinin üst yönetimince bir ilke olarak kabul edilecek. Radyoaktif atık tesislerinin güvenliğini etkileyebilecek tüm faaliyetlerde olası insan hataları da dikkate alınacak. 
     Yönetmelikte radyoaktif atım yönetim adımları; ''radyoaktif atık özelliklerinin belirlenmesi, radyoaktif atıkların sınıflandırılması, serbestleştirme ve muafiyet, çok kısa ömürlü radyoaktif atıklar, çok düşük seviyeli radyoaktif atıklar, düşük ve orta seviyeli radyoaktif atıklar, yüksek seviyeli radyoaktif atıklar, işleme, taşıma, depolama ve bertaraf'' olarak belirlendi. 
     Bu çerçevede, TAEK tarafından radyoaktif atık olarak kabul edilen kullanılmış nükleer atıklar, yeniden işleme sonucunda ortaya çıkan ve fisyon ürünleri ve aktinitleri içerebilecek atıklar ve bunların aktivitelerine yakın seviyelerde aktiviteye sahip diğer radyoaktif atıklar yüksek seviyeli radyoaktif atık olarak sınıflandırıldı. Yüksek seviyeli radyoaktif atıklar yalnızla derin bertaraf tesislerinde bertaraf edilebilecek. 
     Radyoaktif atık tesislerinin sahaları ve saha üzerindeki tesise ilişkin faaliyetler, sahaya ilişkin olarak alınan ilk yetkilendirmeden itibaren TAEK'ten sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılma onayı alınana kadar TAEK'in düzenleyici kontrolü altında bulunacak. 
     Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği bugünden itibaren 6 ay içinde, mevcut radyoaktif atık tesislerinin yönelik hükümlerine uygunluğu yetkilendirilen kişi veya başvuru sahibi tarafından değerlendirilerek tam uyumu sağlayacak bir eylem planı oluşturulacak ve TAEK'e sunulacak. Plan, Kurum tarafından onaylandıktan sonra uygulanacak.