TTK'nın demir-çelik sektörüne kömür satışı azalıyor

Bu 13 yıllık süreçte, TTK’nın demir-çelik sektörüne yaptığı toplam taş kömürü satışı, sektörün giderek artan ithal kömür kullanımına yönelmesiyle birlikte önemli ölçüde geriledi.

Verilere göre, 2010-2014 yılları arasında demir-çelik sektörüne yıllık 450-490 bin ton civarında taş kömürü satışı yapılırken, bu rakam 2015-2017 yılları arasında 300 bin ton/yıla, 2018-2021 yılları arasında ise 250 bin ton/yılın altına düştü. 2023 yılı itibarıyla ise bu satışlar 139 bin 883 ton/yıla kadar gerileyerek en düşük seviyesine ulaştı. Bu azalış, Türkiye’de demir-çelik fabrikalarının kömür ihtiyaçlarını karşılamada TTK yerine ithal kömüre yöneldiğini gösteriyor.

Raporda, bu düşüşün nedenlerinden biri olarak, demir-çelik fabrikalarında yaşanan kapasite artışları gösteriliyor. 1982 sonrası dönemde demir-çelik sektöründeki kapasite artışı, koklaşabilir kömüre olan talebi artırırken, TTK’nın yerli üretim kapasitesi bu artan talebi karşılamakta yetersiz kaldı. Bu durum, demir-çelik fabrikalarını ithal kömür kullanımına yönlendirdi ve yerli kömürün sektördeki payı giderek azaldı.

2023 yılında Türkiye'nin toplam taş kömürü tüketimi 48 bin 793 ton olarak gerçekleşti ve bu miktarın yalnızca %2,74’ü yerli kaynaklardan sağlandı. 1980'li yıllarda toplam tüketimin %80’inin yerli kaynaklardan karşılandığı göz önüne alındığında, bu oranların ne kadar düştüğü ve yerli üretimin nasıl gerilediği daha da belirgin hale geliyor. Bu da Türkiye’nin taş kömürü sektöründe ithalata bağımlılığını artıran önemli bir etken olarak öne çıkıyor.

TTK'nın 2010-2023 yılları arasında gerçekleştirdiği toplam 11 milyon 366 bin 394 ton taş kömürü satışının büyük bir kısmı enerji ve demir-çelik sektörlerine yönelik olmasına rağmen, özellikle demir-çelik sektöründe ithal kömür kullanımının artması, yerli kömür satışlarını olumsuz etkiledi. Gelecekte TTK'nın, sektördeki bu değişen dinamiklere uyum sağlamak için yeni stratejiler geliştirmesi ve demir-çelik sektöründe rekabetçiliğini artırması gerektiği açıkça görülüyor.

Yıllar içerisinde Kardemir ve Erdemir'in taş kömürü kullanım oranı azalmıştır. Kardemir 2010 yılında 451.981 ton tam koklaşabilir kömür kullanırken bu rakam 2023 yılında %73 azalarak 122.200 tona geriledi.  2011 yılından itibaren koklaşabilir taş kömürü satışı yapılmayan Erdemir'in ise yarı koklaşabilir taş kömürü kullanım oranı 2010 yılında 46.659 ton iken bu rakam %62,1 azalarak 17.684 tona geriledi. 

2010'dan 2023'e TTK'nın demir çelik firmalarına yaptığı taş kömürü satışı şu şekilde;