Renk, sadece doğada değil aynı zamanda tasarladığımız mekanlarda da algımızın ayrılmaz bir öğesi. Renklerin iyileştirici gücü, mimaride renklerin önemi, renk seçimi, ön plana çıkan unsurlar üzerine Yüksek Mimar Gülcan Bastıyalı ile keyifli bir röportaj gerçekleştirdik ve tüm merak edilenleri sorduk.
Mimari tasarımlarda renklerin rolü nedir?
Bulunduğumuz çevreyi, yaşam alanlarımızı şekillendirme isteği insanlığın tarihi kadar geçmişe uzanıyor. Zaman içinde tasarladığımız konutlar, yapılar değişse de, mekan tasarımının altında yatan faktörler ve nitelikli mekan yaratma arzusu hep aynı… Bu arzu ile yola çıkınca, birçok etken önemli birer tasarım kriterine dönüşüyor. Renk de bunlardan bir tanesi… Renkler kuşkusuz tüm yaşamımıza etkisi olduğu gibi, mimariyle de kurduğu bağ sayesinde mekanların kimliklerinin oluşmasında önemli rol oynuyor… Bir mekanı tasarlarken kullandığımız renkler o tasarımı şekillendiren tek başına olmasa da biçim, boyut, ışık, malzeme karakteristiği, gibi diğer tüm tasarım ilkeleri ile beraber yaşadığımız iç ve dış mekanları tanımlayan bir etken...
Bir mekanı tasarlarken ön plana çıkan unsur ne oluyor?
Bir mekanı tasarlarken, önemli olan doğru form ve boyutlarla işlevselliği sağlayıp kullanıcının ihtiyacına cevap verirken, buna paralel olarak, doğru ve yeterli ışık, doğru malzeme seçimleri ve doğru renklerin kullanımıyla estetik, duyusal ve hatta duygusal yönleri desteklemektir.
Aynı biçim, aynı işlev ve aynı forma sahip 2 mekan düşünelim. Kullandığımız farklı malzemeler, farklı miktarda ışık ve farklı renkler sayesinde birbirinden tamamen farklı iki bambaşka mekana dönüşecektir. Sadece rengini farklı kullanmak bile, insanlar üzerinde enerjik-tekdüze, soğuk-sıcak, büyük-küçük, dingin-hareketli gibi farklı hisler uyandırmaya yetecektir. Bu sebeple malzeme, doku, renk gibi tasarladığımız mekana yönelik aldığımız kararlar önem taşımaktadır.
Peki hangi mekanlarda, hangi ton renkleri kullanmalıyız?
Örneklemek gerekirse; hastane, kreş, bakım evleri gibi mekanlarda temizlik hijyen vurgusu önem kazanır. Açık tonlar, parlak malzemeler bu duyguyu güçlendirir. Yer zemininde açık renk mermer, açık tonlarda seramik, epoksi gibi malzeler kullanmak bu mekanlar için doğru bir tercih olacaktır. Koyu ve sıcak tonlar ise, mekanın rahatlık ve emniyet hissini arttırır. Bu sebeple, konut tasarımlarında yatak odaları, salonlar gibi rahat, sıcak ve güvenli olmasını istediğimiz mekanların yer döşemelerini, ahşap parke ile dizayn etmek yaygındır.
Önemli olan, öne çıkarmak veya vurgulamak istedigimiz öğeleri ve kişiler üzerinde yaratacağı psikolojiyi doğru mekanlarla buluşturmaktır. Mesela, bir mekanda derinlik duygusunu azaltmak, mekanı çevreleyen tüm yüzeylerde aynı renk ve tonu kullanmakla mümkündür. Bu şekilde mekanın geometrik vurgusu yok olur, perspektif etkisi zayıflar. Tam tersine, zemin, tavan, yan duvarlar gibi tüm yüzeyler için farklı ton ve malzemeler kullanarak, mekanda perspektif algısını güçlendirir, geometrik formu vurgularız.
Peki bunları niye yapıyorsunuz?
Çünkü bu sayede, yaşadığımız mekanları doğru şekillendirir ve niteliklerini arttırırız. Söz gelimi alçak tavanlı bir mekanı, mavi , gri gibi soğuk renkler, yansıyan yüzeyler, yatay çizgi ve bölmelendirmeden uzak durarak tek parça malzeme ile olduğundan daha yüksek algılatırız. Veya çok büyük hacimleri, bazen fiziksel bölücü sınırlara ihtiyaç duymadan (zemin, tavan, gibi) farklı malzeme ve renklerle ayrıştırır, birbirinden koparırız. Böylece kullandığımız renkler yardımıyla birbiri ile ilişkili ama farklı işlevli bağımsız mekanlara dönüştürürüz. Küçük mekanlarda tek tip malzeme ve tek renk kullanımı mekanı parçalamayacağı için esasken, büyük hacimlerde ise farklı parçalar yaratmak, farklı işlevler için farklı dokular renkler kullanmak esas teşkil eder…
Bize eşit mesafede iki yüzey düşünelim, bir tanesi mavi, diğeri ise kırmızıya boyanmış olsun. İkisi de bize eşit mesafede olduğu halde kırmızı olanı kendimize daha yakınmış gibi görürüz. Çünkü sarı, kırmızı turuncu gibi sıcak yüzeyler olduğundan yakın, mavi, gri, yeşil, beyaz gibi renklerdeki yüzeyler ise olduğundan daha uzak görünür. Bu sebeple, çok küçük hacimlerde, mekanı çevreleyen duvarlarda soğuk renkler kullanmak o mekanı olduğundan büyük gösterecektir. Örnekleri çoğaltmak mümkün...
Malzeme ve renk seçimlerini yaparken bir mimar olarak en dikkat ettiğiniz hususlar neler
Malzeme ve rengin mekanın işlevine uygunluğu, mekanın ihtiyacı, kullanıcının istek ve beğenileri bunların başında geliyor. Ofis, endüstri yapısı, okul, kütüphane gibi toplu şekilde çalışma prensibinin olduğu projelerde, konsantrasyon ve motivasyon arttırıcı mavi, yeşil, turuncunun sakin tonlarını tercih ederken, bir çocuk odası tasarlarken pembe, sarı, mavi gibi çocuklar için sembol renklerin enerjisi ve neşesinden faydalanıyorum. Bir Tasarımcı olarak renk seçimlerinde en özgür olduğumuz mekanlar konut yapıları iç mekanlarıdır. Kullanıcılar, sevdiği renkler üzerinden mekana katkı sağlamak isteyebilir. Sevdikleri renkleri evlerinin bazı yerlerinde görmek isteyebilir.
Renklerin psikolojik yansımaları ne oluyor?
Aklımızda tutmamız gereken bazı ipuçları var. Renklerin kısa süreli ve uzun süreli etkileri göz ardı edilmemelidir. Kontrast renkler beraber kullanılırken başta aldığımız enerji, uyum algısı bir süre sonra dinlenme alanlarında uyaran fazlasına dönüşebilmektedir. Veya küçük yüzeylerde veya minik objelerde renk kullanımı ile, mekanın çoğunluğunda kullanımı mekanları farklı etkiler. Sözgelimi kırmızı bir duvar bir süre sonra rahatsızlık hissi yaratırken, kırmızı küçük bir obje mekana enerji verebilir. Uzun sürede benzer rahatsızlık hissi siyah için de geçerlidir. Dünya genelinde yaygın zincir bir restorandan örnek verirsek; Mc Donalds’ın rengi kırmızıdır. Mobilyalarından markanın logosuna kadar… Renginin kırmızı olmasının birkaç hedefi vardır. Birincisi, insan psikolojisinde iştah açan bir rengi temsil etmesi, dolayısıyla daha fazla yemeğe teşvik etmesi. İkincisi, kırmızının yoğun olarak kullanıldığı mekanlarda insanların uzun süre kalmak istememesi, dolayısıyla fast food kavramını güçlendiren “ye ve git sistemine” uygunluğu... Üçüncüsü çocukların ve gençlerin doymuş renkler dediğimiz rengin en saf, kirlenmemiş, içinde başka renk barındırmayan ana renklere sempati duyması ve kırmızının bu tanıma en uygun renklerden biri olması. Mc Donalds kısaca diyor ki, benim markamı sev, çok ye, ve hemen git. Tüm mekanlarında kırmızının öne çıkarılmasının esas nedenini basit olarak bu şekilde ifade edebilirim.
Röportaj: Gülçin Sezen Karaegemen Soylu
Yayınlayan: Nihal Özken
Yorumlar
1 yorum yapıldı