Çelik piyasaları ‘doğuya ve batıya bölünüyor’

Küresel karbon emisyonlarının yüzde 11’inden ve sera gazı emisyonlarının yüzde 7’sinden tek başına sorumlu olan demir-çelik sektöründe korbonsuz üretim hedefleri, çeliğin ticaretine ve fiyatlandırılmasına yansıyor. Çin'in ihracat pazarlarındaki azalan rolü, diğer oyuncuların ikili veya bölgesel ticaret anlaşmaları yapmalarının önünü açarken, fiyatların da farklılaşmasına neden oluyor. Dünya gazetesinden Evrim Küçük'ün haberine göre, AB ile ABD arasında 1 Ocak’ta yürürlüğe girecek yeni tarife kotalarının etkisinin de dalga dalga yayılması bekleniyor.

Çelik üreticileri birliği CISA'YA göre, Çin'in ham çelik üretimi Ekim ayında 44 ayın en düşük seviyesine geriledi. İhracat da 11 ayın en düşük seviyesinde gerçekleşti. Asya devi üretimi karbondan arındırmak ve daha sürdürülebilir büyümeyi benimsemek için kömürle elde edilen elektrik kullanımını engellemek için alüminyum üretimini de yavaşlattı. Platts Metals Analytics’in baş analisti Paul Bartholomew’e göre, bu yılki çelik ve alüminyum üretim kesintileri aşırı kapasiteyi dizginlemek ve piyasalar üzerinde daha fazla kontrole sahip olma amacı taşıyor. İç piyasaya odaklanmak isteyen Çin, aşırı kapasitesini ihraç etmek istemiyor. Çin'in bitmiş çelik ihracatı, 2015'teki 110 milyon tonluk zirvesinin ardından yıldan yıla geriledi ve 66 milyon ton seviyesine indi. Daha düşük ihracat seviyeleri, diğer bazı ülkelerdeki çelik üreticilerinin iç pazar paylarını geri kazanmalarına ve ayrıca küresel navlun piyasasına bağımlılıklarını azaltmalarına olanak sağladı. Çin'in mayıs ayında inşaat demiri ve sıcak haddelenmiş rulo da dahil olmak üzere 146 ürün tipinin ihracatında yüzde 13’lük katma değer vergisi indiriminin kaldırılması bu eğilimi hızlandırdı. Alıcılar, bölgesel tedarik kaynağı aramaya zorlanırken, AB ve ABD’deki çelik fiyatları yükselişe geçti.

Section 232 değişimi dalga dalga yayılıyor

Çin'in ihracat pazarlarındaki azalan rolü, diğer oyuncuların ikili veya bölgesel ticaret anlaşmaları yapmalarının önünü açtı. Bartholomew, “Çoğu ülkenin pandemi ve kilitlenmelerin ilk dalgalarından çıktığı geçen yılın ortasından bu yana, küresel çelik piyasaları büyük ölçüde doğu ve batıya bölündü” dedi. “ABD ve AB’deki çelik fiyatları, büyük ölçüde arz kısıtlamaları ve aşağı yönlü talepteki toparlanma nedeniyle rekor seviyelere yükseldi. Çin ve Hindistan’daki fiyat artışları ise Batı’nın gerisinde kaldı. Çin’de çelik fiyatları yılbaşından bu yana yüzde 9 civarında artış gösterdi ve 4.630 yuan/ton seviyesine geldi. Sıcak haddelenmiş çelik fiyatı da 650 dolar civarından 750 dolara yaklaştı.

Kuzey Amerika’da çelik fiyatları neredeyse yüzde 40 artışla 1.000 dolar civarından 1.400 doların üzerine tırmandı. Bu, Hindistan’ın ABD’ye ve özellikle AB’ye çelik ihracatını artırmasına neden olurken, Vietnam gibi ülkeler de ABD’yi hedef almaya başladı.

İkili anlaşma Ekim ayı sonlarında açıklandı ve ABD'nin AB menşeli çelik ve alüminyuma yönelik Section 232 ithalat tarifelerinin 1 Ocak 2022’den itibaren tarife kotaları (TRQs) ile değiştirilmesinin çelik ticareti üzerinde dalga dalga yayılan etkileri neden olacağı belirtiliyor. AB, bazı ABD mallarının ithalatına ilişkin vergileri askıya alacak; İngiltere AB’nin benzer bir anlaşma peşine düşmesi bekleniyor ve ABD ile Japonya da ikili bir anlaşmayı müzakere ediyor. Başka bölgelerde de benzer eğilimler gözlemleniyor. Örneğin Meksika, yerli sanayiyi desteklemek için Haziran 2022’den itibaren ithal edilen çeliğe yüzde 15 vergi uygulayacak.

AB’nin iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında oluşturduğu ve 2023’te devreye girecek olan Sınırda Karbon Mekanizması da çeliğin bölgeselleşmesini ve karbondan arındırılmasını teşvik edecek bir gelişme olarak gösteriliyor.

Hurda Avrupa’da vergilerle karşılaşıyor

Yerel tedarik zincirlerini optimize etmek için demir hurda pazarlarında da bölgeselleşme bekleniyor. Hurda, yüksek fırın yolu ile çelik üretiminden çok daha az karbon yoğun olan elektrik ark ocağı çelik üretimi için gerekli. Atık sevkiyatlarına ilişkin revize edilmiş bir mevzuat uyarınca, 2024’ten itibaren AB üçüncü ülkelere hurda metal ihracatına, atıkları sürdürülebilir bir şekilde yönetebileceklerini kanıtlamaları halinde izin verecek. AB, 2020 yılındaki 17,4 milyon tonla dünyanın en büyük demir hurdası ihracatçısı konumunda. Bu arada Ukrayna, 2022 başından itibaren çelik hurda ihracatına ilişkin gümrük vergisini üç kat artırarak 180 euro/ton seviyesine çıkaracak. Rusya, demir hurdası ihracatına gümrük vergisini ocak ayından itibaren 180 gün boyunca geçerli olmak üzere 100 euro/ ton ya da yüzde 5 seviyesine yükseltecek. Bu da ihracata fiilen yasak getirmesi anlamına geliyor. Asya hurda piyasalarında ise 2022’de zayıf bir görünüm bekleniyor. Vietnam ve Güney Kore gibi ülkelerde bölgesel tedarik zincirini ciddi şekilde bozan artan COVID-19 nedeniyle 2022’de hurda pazarının baskı altında kalması bekleniyor. Japon hurda piyasasının ise güçlü iç talep nedeniyle 2022’de güçlü seyretmesi bekleniyor.